بیش از ÛµÛ° سال است Ú©Ù‡ از سوی «انستیتوی بین المللی تئاتر» (ITI) وابسته به سازمان «یونسکو» روز Û²Û· مارس به عنوان «روز جهانی تئاتر» شناخته شده است. این روز Ú©Ù‡ به Ø´Ú©Ù„ همزمان در بیش از Û±Û°Û° کشور٠جهان جشن Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ù…ÛŒ شود، هر سال با ارائۀ پیامی از سوی یکی از چهره های شاخص جهان هنر Ùˆ اندیشه همراه Ù…ÛŒ شود.
آنچه Ù…ÛŒ خوانید متن کامل پیام «روز جهانی تئاتر در سال ۲۰۱۳» است Ú©Ù‡ اینبار توسط «داریو Ùو» نمایشنامه نویس ایتالیایی Ùˆ برندۀ جایزۀ نوبل ادبی در سال Û±Û¹Û¹Û·ØŒ به ØªØØ±ÛŒØ± در آمده است.
.
داریو ÙÙˆ: در روزگارانی بسیار پیش از این، ØµØ§ØØ¨Ø§Ù† قدرت Ú©Ù‡ طاقت شان از دست بازیگران «کمدیا دل آرته» تمام شده بود، برای این مشکل راه ØÙ„ÛŒ پیدا کردند؛ اینکه همۀ آنها را از کشور اخراج کند.
امروزه، به خاطر وجود Â«Ø¨ØØ±Ø§Ù†Â» [اقتصادی]ØŒ بازیگران Ùˆ گروه های تئاتری برای پیداکردن مکانی برای اجرای نمایش، برای پیدا کردن سالن های تئاتر Ùˆ Ùˆ برای پیدا کردن تماشاگران شان دست Ùˆ پا Ù…ÛŒ زنند. برای همین قانونگذارها هم دیگر چندان دلواپس مشکل کنترل Ùˆ نظارت بر Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÛŒ Ú©Ù‡ با کنایه Ùˆ طعنه منظورشان را بیان Ù…ÛŒ کنند، نیستند؛
چون دیگر نه جایی برای بازیگران باقی مانده Ùˆ نه مخاطبی برای ØØ±Ù های شان.
در دوران رنسانس، بر خلا٠این روزگار، Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÛŒ Ú©Ù‡ در ایتالیا در راس قدرت بودند برای کنترل بازیگران -Ú©Ù‡ مخاطبان زیادی هم داشتند- با دردسر زیادی روبرو بودند.
Ù…ÛŒ دانیم Ú©Ù‡ بزرگترین مهاجرت گروهی بازیگران «کمدیا دل آرته» در قرن ضد Ø§ØµÙ„Ø§ØØ§Øª رخ داد، در زمانی Ú©Ù‡ از سوی ØØ§Ú©Ù…ان وقت ÙØ±Ù…ان برچیده شدن تمام ÙØ¶Ø§Ù‡Ø§ÛŒ اجرای نمایش داده شد؛ بخصوص در شهر رم، جاییکه این بازیگران به اهانت به «شهر مقدس» متهم شده بودند.
 پاپ اینوسنت Ù‡ÙØªÙ… (Pope Innocent XII) ØªØØª ÙØ´Ø§Ø± مصرانۀ Ù…ØØ§Ùظه کار ترین Ø¬Ù†Ø§Ø Ø·Ø±ÙØ¯Ø§Ø± بورژوازی Ùˆ ØØ§Ù…ÛŒ عمدۀ Ø±ÙˆØØ§Ù†ÛŒØªØŒ در سال Û±Û¶Û¹Û· دستور تعطیل شدن تئاتر Tordinona را داد؛ مکانی Ú©Ù‡ به اعتقاد اخلاق گرایان بیشترین تعداد اجراهای وهن آمیز را به نمایش گذاشته بود.
در همین دورۀ ضد Ø§ØµÙ„Ø§ØØ§ØªØŒ کاردینال کارلو بورومئو (Carlo Borromeo) Ú©Ù‡ در شمال ایتالیا ÙØ¹Ø§Ù„یت داشت Ùˆ خودش را وق٠رستگاری “کودکان میلان” کرده بود، میان «هنر» به عنوان والاترین Ø´Ú©Ù„ تعلیم Ùˆ تربیت Ø±ÙˆØØ§Ù†ÛŒ Ùˆ «تئاتر» به عنوان مظهر تقدس Ø´Ú©Ù†ÛŒ Ùˆ بطالت، خط روشنی کشید.
 او در نامه ای خطاب به همکارانش، Ú©Ù‡ من بر اساس ØØ§Ùظه ام بخشی از آن را نقل Ù…ÛŒ کنم، نظرش را کمابیش اینطور بیان کرد:
 ” ما، به عنوان کسانی Ú©Ù‡ عزم بر ریشه Ú©Ù† کردن عل٠های هرز شیطانی داریم، برای در آتش سوزاندن متن هایی Ú©Ù‡ ØØ§ÙˆÛŒ سخنان شرم آوری هستند Ùˆ برای پاک کردن آنها از ØØ§Ùظۀ مردم، منتهای کوشش خود را کرده ایم Ùˆ همچنین برای تعقیب قانونی آنهایی Ú©Ù‡ چنین متن هایی را منتشر Ùˆ چاپ Ù…ÛŒ کنند.
 اما چنانکه مشهود است، زمانیکه ما در خواب بوده ایم شیطان پنهان گرانه ØÛŒÙ„Ù‡ ای تازه را به کار انداخته است.
آنچه چشم Ù…ÛŒ ببینند، Ú†Ù‡ بسیار در Ø±ÙˆØ Ù†Ø§ÙØ°ØªØ± از آن است Ú©Ù‡ در چنان کتاب هایی Ù…ÛŒ توان خواند! Ùˆ تا Ú†Ù‡ اندازه کلامی Ú©Ù‡ با ØØ±Ú©Ø§Øª مناسب همراه شود Ùˆ بر زبان آید، برای ذهن نوجوان ها Ùˆ دخترکان جوان مخرب تر از کلمات بی جان چاپ شده در کتاب هاست! پس مقتضی است Ú©Ù‡ در اسرع وقت شهرهایمان را از ØØ¶ÙˆØ± سازندگان تئاتر نجات دهیم؛ همان کاری Ú©Ù‡ با بدن های تسخیر شده توسط Ø§Ø±ÙˆØ§Ø Ø´Ø±ÛŒØ± انجام Ù…ÛŒ دهیم.”
به این ترتیب به نظر Ù…ÛŒ رسد تنها راه ØÙ„ Â«Ø¨ØØ±Ø§Ù†Â» در امید به سازمان دهی یک «شکار جادوگران» بزرگ دیگر بر علیه ما Ù†Ù‡ÙØªÙ‡ باشد! بخصوص بر علیه جوانانی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ خواهند هنر تئاتر را بیاموزند: نسل جدیدی از بازیگران٠سرگردان Ùˆ از وطن رانده شده، کسانی Ú©Ù‡ Ø§ØØªÙ…الاً از دل٠این Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒØª Ùˆ اضطرار هم، Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ تصورناپذیر تازه ای را برای بازنمایی Ùˆ نمایشگری بیرون Ù…ÛŒ کشند.
مترجم: آذین ثابت
«داریو Ùو»
داریو ÙÙˆ (Dario Fo) متولد Û²Û´ مارچ Û±Û¹Û²Û¶ØŒ نویسنده، طنزپرداز، کارگردان، بازیگر Ùˆ آهنگساز ایتالیایی، برندۀ جایزۀ نوبل ادبی در سال Û±Û¹Û¹Û· است Ú©Ù‡ در نمایش هایش از روش Ùˆ تکنیک های «کمدیا دل آرته» – Ú©Ù‡ شیوه ای کهن از نمایش در ایتالیا Ùˆ Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ مردم طبقه ÛŒ کارگر بوده است – Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Û€ زیادی Ù…ÛŒ کند.
کارهای داریو ÙÙˆ عموماً با مشخصه هایی چون برخوردهای انتقادی اش با جرایم سازمان ÛŒØ§ÙØªÙ‡ØŒ ÙØ³Ø§Ø¯ سیاسی، ترورهای سیاسی، دکترین کلیسای کاتولیک Ùˆ تضادهای خاورمیانه معرÙÛŒ Ùˆ شناخته Ù…ÛŒ شود.
اولین تجربه های تئاتری ÙÙˆ با نوشتن نمایشنامه های هزل آمیز انتقادی Ùˆ اجرای نمایش در تئاترهای Ú©ÙˆÚ†Ú© Ùˆ کابارت ها آغاز شد. او Ùˆ همسرش ÙØ±Ø§Ù†Ú©Ø§ رامه (Franca Rame) Ú©Ù‡ او هم هنرپیشۀ تئاتر است، در سال Û±Û¹ÛµÛ¹ کمپانی «داریو ÙÙˆ- ÙØ±Ø§Ù†Ú©Ø§ رامه» (Campagnia Dario Fo–Franca Rame) را راه اندازی کردند Ùˆ با اجرای نمایش های کوتاه طنزآمیز دریک شوی تلویزیونی (Canzonissima )تبدیل به شهرت Ùˆ Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ÛŒÙ† مردمی دست ÛŒØ§ÙØªÙ†Ø¯.
 آنها به تدریج ÙØ¹Ø§Ù„یت تئاتری خودشان را به Ø´Ú©Ù„ نوعی تئاتر تبلیغاتی سیاسی Ú©Ù‡ ریشه در سنت «کمدیا دل آرته» داشت Ùˆ ترکیبی بود با آنچه Ú©Ù‡ خود داریو ÙÙˆ آن را «چپ گرایی غیررسمی» Ù…ÛŒ نامید، گسترش دادند.
داریو ÙÙˆ Ùˆ ÙØ±Ø§Ù†Ú©Ø§ رامه در سال Û±Û¹Û¶Û¸ کمپانی دیگری به نام «صØÙ†Û€ جدید» (NuovaScena) تأسیس کردند Ú©Ù‡ به ØØ²Ø¨ کمونیست ایتالیا مرتبط بود Ùˆ در سال Û±Û¹Û·Û° پروژه ای را برای اجرای تئاتر در کارخانه ها، پارک ها Ùˆ باشگاه های ورزشی آغاز کردند.
داریو ÙÙˆ نزدیک به Û·Û° نمایشنامه نوشته است Ú©Ù‡ ÙØ±Ø§Ù†Ú©Ø§ رامه نیز در نگارش برخی از آنها با او همکاری داشته است. در بین مشهورترین آثار او Ù…ÛŒ توان از «مرگ تصادÙÛŒ یک آنارشیست» ( Û±Û¹Û·Û´) Ùˆ Â«ØØ³Ø§Ø¨ پرداخت نمی شه» ( Û±Û¹Û·Û´) نام برد.
 داریو ÙÙˆ در مقام بازیگر با مونولوگ «اسرار کمدی» ( Û±Û¹Û·Û³) شناخته شد Ú©Ù‡ بر اساس بخش های آیینی Ùˆ اسرارآمیز قرون وسطایی Ø´Ú©Ù„ Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ بود، اما ویژگی آن این بود Ú©Ù‡ درونمایه آن در هر اجرا به تناسب تماشاگرانش تغییر Ù…ÛŒ کرد.
برخی از آثار داریو ÙÙˆ به بیش از Û³Û° زبان ترجمه شده اند Ùˆ عموماً در خارج از ایتالیا نیز، با توجه به زمان Ùˆ مکان اجرای آنها، برای واکنش مشکلات Ùˆ مسائل سیاسی روز Ùˆ مسائلی از این دست، در آنها تغییراتی داده Ù…ÛŒ شود.
در ØÙ‚یقت خود داریو ÙÙˆ کارگردان ها Ùˆ مترجم های آثارش را تشویق Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ نقش ها Ùˆ بخش هایی از نمایش را همانطور Ú©Ù‡ مناسب شرایط خود Ù…ÛŒ بینند، تغییر دهند Ùˆ این نیز ایده ای است Ú©Ù‡ او در پیروی از سنت «کمدیا دل آرته» Ùˆ بداهه پردازی های آن اخذ کرده است.
در سال Û±Û¹Û¹Û· وقتی Ú©Ù‡ ÙÙˆ برندۀ جایزۀ نوبل ادبی شد، کمیتۀ انتخاب کننده او را به عنوان نویسنده ای معرÙÛŒ کرد Ú©Ù‡ در میانسالی اش، در تازیانه کشیدن بر ØµØ§ØØ¨Ø§Ù† قدرت Ùˆ ØÙ…ایت از شأن Ùˆ منزلت مردم ستمدیده، به دلقک های قرون وسطا پهلو Ù…ÛŒ زند.
.
 «روز جهانی تئاتر»
«انستیتوی بین المللی تئاتر» (ITI) روز ۲۷ مارس را به عنوان «روز جهانی تئاتر» نام گذاری کرده است.
«انستیتوی بین المللی تئاتر» یک نهاد غیر Ø¯ÙˆÙ„ØªÛŒÙ ÙØ¹Ø§Ù„ در زمینۀ هنرهای اجرایی است Ú©Ù‡ در سال Û±Û¹Û´Û¸ توسط سازمان «یونسکو» و با ØØ¶ÙˆØ± تعدادی از چهره های Ù…Ø·Ø±Ø Ø¬Ù‡Ø§Ù† نمایش بنیان گداشته شده است.
از جمله اهدا٠ذکر شده برای «انستیتوی بین المللی تئاتر» می توان به مواردی چون:
«کمک به ارتقای تبادل دانش Ùˆ تجربه در ØÙˆØ²Û€ هنرهای اجرایی در عرصۀ بین المللی»، «ایجاد انگیزه برای خلاقیت Ùˆ تولید بیشتر»، «ارتقای همکاری میان هنرمندان تئاتر برای نهادینه ساختن Ùˆ توسعۀ خلاقیت هنری» Ùˆ «ایجاد درک متقابل در راستای ØµÙ„Ø Ùˆ دوستی میان مردم، همسو با اهدا٠سازمان یونسکو» اشاره کرد.
ایدۀ برگزاری «روز جهانی تئاتر» اولین بار همزمان با برگزاری نهمین کنگرۀ «انستیتوی بین المللی تئاتر» در Ùنلاند Ùˆ در ژوئن Û±Û¹Û¶Û± Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ Ùˆ اکنون ÛµÛ± سال است Ú©Ù‡ روز Û²Û· مارس در سراسر جهان، به Ø´Ú©Ù„ همزمان در ØØ¯ÙˆØ¯ Û±Û°Û° مرکز تئاتری، با برگزاری گردهمایی ها Ùˆ مراسمی گوناگون جشن Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ù…ÛŒ شود.
2 دیدگاه
بسیار زیبا ÙØ±Ù…ودند. ÙˆØ§Ø¶Ø Ùˆ کامل درد دل همه دست اندر کاران هنرهای دراماتیک را Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ù…ÙˆØ¯Ù†Ø¯. تشکر از شما بابت انتشار
درود بر داریوÙÙˆ ! Ùˆ بر هنرمندان تئاتر ایران Ú©Ù‡ با هزاران مشکل همچنان به جامعه Ùˆ مخاطب Ù…ÛŒ اندیشند. با سپاس از نمایشگر